Lubisz jeść na mieście? Masz w sobie coś z Japończyka! Mieszkańcy Kraju Kwitnącej Wiśni uwielbiają stołowanie się w restauracjach, knajpkach, barach, pubach, które w Japonii można spotkać na każdym rogu. Zgodnie z japońskim umiłowaniem do mistrzostwa w każdej dziedzinie, zwykle nawet najmniejsze specjalizują się w jakimś typie dań, kuchni, sposobie podania. Japonia jest jednym z krajów, w których liczba restauracji przypadających na jednego mieszkańca należy do najwyższych. Co jak co, ale możliwości pielęgnowania gaishoku, czyli jedzenia poza domem są w Japonii nieograniczone.

Przydrożne zajazdy

Początek tradycji biesiadowania poza domem w Japonii sięga epoki Edo, czyli XVII wieku. Wówczas, wzdłuż traktów łączących Edo z innymi częściami kraju, zaczęły powstawać zajazdy. Można tam było zjeść prosty posiłek, napić się herbaty i sake (czyli alkoholu), a w razie potrzeby również przenocować. Na lepsze posiłki można było liczyć w miastach, w których zaczęły powstawać wyspecjalizowane restauracje, serwujące dania określonego typu.

Washoku, youshoku i inne

Klasyfikować japońskie restauracje można na różne sposoby. Najogólniejszy jest podział na washoku i youshoku.

Pierwszy typ, to czysto japońskie tradycyjne potrawy, skomponowane zgodnie z zasadą „ichiju sansai” czyli jedna miska, trzy dodatki. Głównym elementem posiłku jest tutaj miska ryżu, miska zupy i trzy rodzaje dodatków, np. tofu, warzywa, ryba. Przykładem washoku jest kaiseki ryori, czyli w skrócie dania bankietowe, podobne do zachodnich menu degustacyjnych. Wystrój w takich restauracjach jest zwykle tradycyjnie japoński. Możemy w nich trafić na niskie stoliki, przy których siedzi się na podłodze, na poduszce zabuton. Niekiedy, przed wejściem będzie trzeba zdjąć buty. W najbardziej ekskluzywnych trzeba zarezerwować prywatny pokój. Większość restauracji typu washoku jest droga, ale dania w tym stylu są dostępne także w tańszych barach.

Youshoku to również dania japońskie, ale inspirowane kuchnią z innych krajów. Nie jest to kuchnia zagraniczna, lecz japońska, choć nie czysto tradycyjna. Są to dania powstałe pod wpływem dań europejskich lub azjatyckich – kontynentalnych. Mają wyrazisty japoński charakter, ale wzorem były inne kuchnie, na przykład kuchnia chińska. Przykładem takiego dania jest choćby popularny ramen czy tempura.

Trzecia kategoria to restauracje „narodowe” - francuskie, włoskie, hiszpańskie, chińskie, indyjskie.

Czwarta kategoria to fastfoody, których popularność w Kraju Kwitnącej Wiśni przerosła najśmielsze oczekiwania właścicieli pierwszego McDonalda w Japonii. Pierwsza restauracja tej amerykańskiej sieci powstała w 1971 roku w domu towarowym Mitsukoshi. Obecnie McDonald's składa się z sieci 3600 lokali w całej Japonii. Zarówno McDonald's jak i inna zachodnia sieciówka czyli KFC (również obecna w Japonii od lat siedemdziesiątych) doczekały się lokalnych odpowiedników, czyli MOS Burger i Lotteria.

Różne typy restauracji

Wchodząc głębiej w świat japońskich restauracji możemy wyróżnić takie miejsca jak:

• kaiseki ryōri i ryōtei – eleganckie i luksusowe restauracje podające dania typu kaiseki;
• family resutoranto – restauracje rodzinne, w których można zjeść dania kuchni miedzynarodowej; najpopularniejsze sieci to Royal Host, amerykańska Denny's i japońska Gusto;
• taishū shokudō – publiczne jadłodajnie; potrawy wybiera się w nich z półki lub lady. W Japonii zaczęły powstawać na początku XX wieku. Przypominają polskie bary mleczne i podobnie jak one są tanie i często odwiedzane;
• teishoku-ya – rodzaj publicznych jadłodajni serwujących gotowe zestawy obiadowe, zwane teishoku;
• izakaya – rodzaj pubo-restauracji, w której można wypić alkohol i dobrze zjeść. Izakaya są różne – drogie, składające się z eleganckich boksów, z jedzeniem dla wyrafinowanego podniebienia i tanie, bardziej podobne do pubów, składające się z jednej sali ze stolikami;
• kissaten – rodzaj kawiarni; do kawy możesz zamówić słodycze, sałatki, kanapki, czasem dania ciepłe taki jak makarony;
• yatai – stragany z jedzeniem, czasem pod namiotem, z miejscem do siedzenia; powszechne podczas festiwali, ale można je spotkać cały rok; możesz tam zjeść np. karaage (smażony kurczak), okonomiyaki, takoyaki, yakisoba, oden i ramen.

Powyższe miejsca nie mają specjalizacji – możesz spróbować różnych dań. Jeśli masz ochotę na konkretne danie możesz pójść do miejsca specjalizującego się jednym  rodzaju potraw, takich jak na przykład ramen-ya (serwujących dania z makaronu ramen) lub soba-ya (gdzie zjesz dania z makaronu soba).

Napiwek? Absolutnie nie!

Ciekawostką jest to, że w żadnej z restauracji w Japonii nie daje się napiwków. Uznaje się, że dobry serwis jest standardem i nie powinien być dodatkowo wynagradzany. Dlatego jeśli nawet próbujesz zostawić napiwek na stole możesz być pewny, że przy wyjściu dopadnie Cię kelner, który z uśmiechem na twarzy wciśnie Ci zostawione na stoliku pieniądze. Istnieje teoria, że jest to spowodowane tym, że kelnerzy są po prostu dobrze wynagradzani, dlatego nie potrzebują napiwków.

Próbki przed wejściem

Zatem – jeśli jesteś głodny, musisz tylko zdecydować na co akurat masz ochotę. A jeśli nie jesteś pewny co zjesz w danym miejscu, na pomoc przychodzą „shokuhin sampuru”, czyli plastikowe próbki dań. W okresie Meiji narodził się pomysł na promocję dań przez ich prezentację przed wejściem. Aby przyciągnąć klientów restauracje, umieszczały na stolikach przed wejściem stoły z próbkami dań. Dzisiaj próbki są wykonywane z plastyku winylowego i ustawia się je w witrynach restauracji. Być może nie poznasz smaku potrawy przed wejściem, ale przecież je się również oczami, więc wybieraj śmiało.